Enkele maanden na de scheiding van Lieze haar papa had ik mijn eerste levensbedreigende hartritmestoornis. Exact een half jaar later de tweede. Ik heb ook altijd gevoeld dat dàt de aanleiding moet geweest zijn. Maar ik kon er zelf geen verklaring aan geven. Meer dan een jaar na mijn eerste hartstilstand werd er ontdekt dat ik een erfelijke hartziekte (lqts) heb. Hierbij loopt het mis in de elektrische geleiding van het hart. De levensbedreigende hartritmestoornissen worden veroorzaakt door triggers. Dat kan zijn van medicatie, pompelmoessap, maar ook van bepaalde omstandigheden zoals stress.
Leen Dendievel gebruikte het onderwerp als scriptiethema tijdens het afstuderen als Assistente in de Psychologie. Ik was dan ook heel erg benieuwd naar haar boek en visie. Want ik wou graag een aantal dingen kunnen plaatsen en een verband kunnen leggen tussen verdriet, pijn, stress en mijn (levensbedreigende) hartritmestoornissen. Ook al heb ik een hartziekte en is het gemakkelijk om daarnaar te verwijzen.
Augustus 2008 was de start van een nieuw leven. In alle opzichten. Na een moeilijke relatie die toch heel wat stress voor me meebracht besliste ik om mijn boeltje te pakken. We hadden samen een huis gekocht en verbouwd wat me heel erg dierbaar was. Het was een plekje waar ik me thuis en veilig voelde. Waar mijn lieve Lieze haar wiegje heeft gestaan. Waar er ook heel veel mooie herinneringen aan verbonden waren. Maar ik was zeker van mijn stuk. Ik wou en zou opnieuw beginnen, ik moest weg van al die stress. Ik pakte Lieze en mijn persoonlijke spullen in en vertrok. Al de rest heb ik achtergelaten. Het ging in een soort van roes, van adrenaline. Ik was op dat moment zo sterk en krachtig. Uit noodzaak trok ik bij mijn ouders weer in, want ik kon nergens anders terecht. Ik werkte halftime maar financieel had ik niks op papier staan. De dagen die daarop volgden, waren intens. Ik kan bijna niet omschrijven hoeveel pijn ik had. Ik wou echt zo graag terug. Niet naar mijn ex en niet naar mijn relatie. Maar wel naar mijn huis. Ik heb echt gesmeekt aan mijn ouders om me aub te laten teruggaan, ook al was het niet wat ik wou. Ik weet nog dat ik op een moment met mijn zussie belde omdat ik de pijn niet langer alleen kon dragen, hoeveel pijn mijn hart deed. De échte fysieke pijn. Ik denk dat ik toch enkele dagen in mijn bed heb doorgebracht vooraleer ik weer kon functioneren en ik weer in staat was om verder te gaan. 2 maanden later verhuisde ik met mijn lieve Lieze naar een mini huisje met een tuintje. Het was een plekje zonder al de luxe die ik had gekend. Maar we voelden ons er direct thuis. Een warme en liefdevolle plaats. Een plekje waar ik nog steeds met heimwee naar terug kijk. Een plekje waar ik mezelf leerde kennen. Maar het gemis van mijn huis voelde ik nog steeds. In december kreeg ik op de kerstmarkt een levensbedreigende hartritmestoornis waarbij ik 45 min gereanimeerd werd en 4 elektroshocks kreeg toegediend. Dat was het moment dat mijn leven veranderde. Maar echt in alle opzichten. Ik werd gevoeliger dan ik al was, gelukkiger maar ook angstiger. Het was een rollercoaster aan gevoelens.
Het boek ‘Hard’ deed me inzien dat ons bestaan draait of begint bij hechten, dat doen we aan de eerste belangrijke persoon in ons leven, onze moeder. Dat soort hechten nemen we ook mee in ons verdere leven. Mijn mama heeft me op een overbeschermende manier opgevoed. Ook al was het met al haar liefde en vanuit het diepste van haar hart, uit angst om ons te verliezen. Het heeft er voor gezorgd dat ik angstig gehecht ben.
Dat zorgde ook voor een stuk hoe ik op dat moment in het leven stond en wie ik nu ben. Mijn groot verantwoordelijkheidsgevoel en rechtvaardigheid. Mijn vraag en zoektocht naar bevestiging, trouw, maar ook mijn onzekerheid. In ruil daarvoor verwachtte ik ook betrokkenheid. Dat kreeg ik niet in mijn relatie met mijn ex wat me heel gevoelig maakte voor afwijzing. Door je perfectionisme ben je als angstig gehechte ook vatbaarder voor een depressie of burn-out. Dat stuk is dan ook de verklaring waarom het zo zwaar voor me was. Ik denk dat dat ook mijn hartritmestoornissen heeft veroorzaakt. Of beter gezegd wat de trigger hiervoor was. Niet die relatie of die liefde, maar wel alles wat er rond hing. De stress, het verdriet, het afscheid.
Bij onthechting moeten we een proces door dat noodzakelijk is om dat verdriet te leren dragen, het rouwproces. En dat proces, dat rouwen, dat vind ik de rauwste pijn die er bestaat. Dat is hetgeen ik nu voel en ervaar. Op 22 november moesten we afscheid nemen van onze geliefde mama en oma. Je moeder moeten afgeven moet de meest verschrikkelijke pijn zijn die je je maar kan bedenken.
Het onthechten, dat heb ik letterlijk gevoeld tot in het diepste van mijn hart en elke vezel van mijn lijf. We waren al enkele maanden voorbereid op wat zou komen. Ik had uren met haar over de dood gepraat. Haar gerustgesteld dat ze naar het licht mocht, dat het daar mooi is aan de overkant. Ik heb haar zelfs gezegd dat ik het misschien ook heb moeten meemaken om haar te kunnen zeggen dat het mooi en sereen is aan de andere kant. Dat er alleen liefde en licht overblijft, geen pijn en verdriet meer. Ik was ervan overtuigd dat ik het afscheid aankon, dat ik erop voorbereid was. Dat ik wist wat er zou komen. In mijn laatste brief schreef ik haar dat het niet erg zou zijn, als ik haar iets vergeten te zeggen was. Want het is geen afscheid, alleen maar een tot ziens. Want we zouden ook in onze hartjes altijd samen blijven.
Het moment van haar afscheid, het moment van de euthanasie was sereen en mooi. Ze was er klaar voor. Maar tegen alle verwachtingen in, was ik dat niet. Het moment dat ze naar de overkant vertrok, ben ik in shock gegaan. Helemaal ingestort . Het onthechten voelde ik letterlijk. Het voelde alsof mijn hart uit mijn lijf gesleurd werd. Ik ben aan haar bed ingestort heb zeer lang liggen hyperventileren, heb op de vloer in elke ruimte gelegen en ben uiteindelijk buiten op het terras beland. Op de ijskoude grond. Daar heb ik tot anderhalf uur gelegen, toegedekt met dekentjes. Op momenten ging mijn hart zeer zwaar in overdrive en heb ik meer dan eens het gevoel gehad dat ik even weg was. Op dat moment zal mijn medicatie en de verdubbeling van de hoeveelheid ook gewerkt hebben, want ik heb geen shock van mijn defibrillator gevoeld. Ik, die de weken ervoor zo sterk was en alles mee probeerde te regelen. De laatste weken, dagen en uren bracht ik van 's morgens tot 's avonds bij mijn mama door. We babbelden over wat zou volgen. We huilden samen en lachten tot de tranen over ons gezicht rolden, we spraken af met de begrafenisondernemer, we vervulden haar laatste wens. Ik besprak met haar haar uitvaart, de foto’s, de teksten, de rouwprentjes en de zakjes met vergeet-me-niet zaadjes. Ik kocht een kilo witte Leonidas pralines en schreef er een kaartje bij "laten ons samen ziek eten". (wat we ook deden). Ik plukte het laatste boeket uit mijn tuin. Voor haar. Heftig was het, elke dag opnieuw. Ik heb me meer dan eens afgevraagd waar ik die kracht vandaan ben blijven halen. Want het was ook een zeer intens groeiproces omdat we niet konden rekenen op de emotionele ondersteuning die we op dat moment nodig hadden.
Ik heb me meer dan eens afgevraagd hoe het kwam dat ik zo diep in mijn verdriet ben gegaan na haar overlijden. Wat nu trouwens nog steeds met momenten gebeurt. Steven ziet dan dat kleine meisje in me. Een zeer kwetsbaar kind, helemaal verloren en ontredderd. Het onthechten dus. En ook dat is een enorm moeilijk en emotioneel proces waar we allemaal door moeten.
Naar aanleiding van de trajectbegeleiding die ik sinds vorig jaar volg, moest ik onlangs op raadpleging naar een psychiater. Gezien ze mijn dossier nog niet had kunnen inkijken moest ik het kort even schetsen. Haar reactie was dat er mensen voor minder antidepressiva voorgeschreven krijgen. Wat ik zeer frappant vond, want om te rouwen, daar heb je toch geen medicatie voor nodig? Naar aanleiding van het boek en de samenvatting van de vele onderzoeken kan ik nu wel begrijpen dat de pijn en het verdriet wat met je kan doen. Niet alleen emotioneel, maar ook met de productie van je hormonen. Dat het kan leiden tot een depressie. Maar voorlopig weiger ik om daarmee te starten.
Want ik weet dat de liefde me zal redden. Dat heb ik de afgelopen jaren ook meer dan eens bewezen en ervaren. Niet alleen door de hulp van mijn hartmedicatie, maar vooral door die grote liefde in mijn hart. De laatste jaren is er zoveel moois op mijn pad gekomen wat me de schoonheid voor het leven heeft leren inzien. Want ondanks dat, is er ook enorm veel gebeurd en kreeg ik heel wat tegenslagen te verwerken. Als ik kijk naar de periode rond mijn eerste hartstilstand en hoe ongelukkig ik geweest ben omdat ik er zo naar verlangde om graag gezien te worden door een partner, en de periode erna dan kan ik alleen maar besluiten dat liefde ook kan redden. Dat er dingen veranderen in je ‘zijn’ als er letterlijk aan je hart gewerkt werd. Je hart leren opstellen voor de kleine dingen van het leven, de kleine gelukjes zien en appreciëren. Weer helemaal terug gaan naar je kern. Mijn bloementuintje is daar een mooi voorbeeld van. Ondanks de heftige periodes, was dat ook een mooi en hartverwarmend project waarbij ik niet alleen mijn hartje wist te verzorgen, maar zo blijkt, nu ook dat van anderen. (daar vertel ik je binnenkort wel meer over.)
Ik denk dat ik wel kan stellen dat liefde wat met een mens kan doen. Dat je kan sterven van verdriet en pijn. Want als ik Tine niet had gehad, om me te reanimeren, en mijn defibrillator tijdens mijn 2de hartfalen dan was ik van hartjespijn gestorven. Van de pijn van het afscheid rond mijn huis en de veiligheid die ik voor de toekomst voor ogen had.
Maar nu, tijdens het zwaarste periode in mijn leven, het onthechten van de belangrijkste persoon, de vrouw die me het leven geschonken heeft, blijf ik overeind. Dankzij de liefde. Het houdt mijn hart in leven. Figuurlijk dan, want dat doet mijn icd anders wel. In mijn relatie met Steven en mijn gezin voel ik dat het onveilig hechten veranderd is naar een veilige hechting. Wat me de kracht geeft om op mijn pootjes te blijven staan, om overeind te blijven. Al durf ik gerust zeggen dat het de laatste week weer even heel intens is geworden en ik me zeer kwetsbaar voel. Ik besef ook dat ik even zeer goed voor mezelf moet gaan zorgen. En alles de tijd en ruimte moet geven, maar dat ik op een dag kan zeggen dat het goed is. Dat ze gelukkig is. Want dat weet ik heel zeker. Alleen is mijn pijn op dit moment zo groot dat het me niet helpt in mijn verdriet. Maar tijdens deze momenten duik ik weer even in mijn hart en voel ik zoveel dankbaarheid en liefde. Daarom zoek ik ook even wat meer de stilte op. In mezelf.
Dankjewel Leen Dendievel, voor jouw boek. Om dit met ons te delen. Ik heb het boek onmiddellijk 2x na elkaar gelezen en er heel wat antwoorden in gevonden. Ik zal het koesteren en misschien nog vaak vastnemen. Vanaf het moment dat ik het begon te lezen wou ik zo graag mijn kant van het verhaal vertellen en delen. Ik kan het natuurlijk niet zo schoon en correct volgens de (medische) wetenschap omschrijven. Maar dit is wat het voor mij betekent en hoe ik het aanvoel. Want liefdesverdriet is ook rouwen om een geliefde overledene. Maar naar mijn gevoel en ervaring kan liefde ook helend werken. Hoe meer liefde in mijn hart, des te meer ik kan dragen en gedragen worden. Dus bij deze, laten we samen ook wat liefde de wereld insturen!
#ikliefjou
De tekst in het cursief zijn stukken en en conclusies uit het boek Hard. Liefde sterft nooit. Leen Dendievel.